Stočna hranaEdem (otok) vimena je normalna i biološka pojava koja se ispoljava u periodu oko teljenja, karakterističnija za određen broj prvotelki nego za starije krave.
Riječ je o suvišnom nakupljanju tečnosti u koži, ispod kože i u žlijezdanom tkivu vimena ispoljenom u obliku otoka. Otok je jasno vidljiv jednu do dvije sedmice prije teljenja, naizraženiji je pri teljenju i postepeno nestaje desetak dana nakon teljenja.
Za ovo oboljenje vimena karakterističan je poremećaj u ravnoteži elektrolita (prvenstveno natrijum i kalijum) i minerala koji su zajedno neophodni za građu tkiva. Ovo se prije svega odnosi na kombinaciju kalcijuma, magnezijuma i fosfora.
Drugi faktori koji mogu dovesti do edema su visoki genetski potencijal za mliječnost, ali i izraženi estrogeni uticaj, koji je i razlog zašto je edem izraženiji kod prvotelki nego kod starijih krava. Povećana upotreba koncentrata u ishrani krava značajno utiču na pojavu edema kod junica.
Primarni problem je taj što se edemozno vime teže muze, jer zbog zadržavanja tečnosti vime postaje tvrđe i deblje, kanali postaju suženi i to dovodi do slabijeg izmuzavanja, pa čak i do prestanka muže. Nakon obavljene muže, vime je plavo-crvene boje sa bijelim krugovima. Mlijeko koje se zadržava u vimenu postaje odlična sredina za razvoj uzročnika mastitisa.
Vime sa izraženim edemom je bolno i otežava prirodno ponašanje životinje. Krava manje odmara u ležećem položaju i slabije konzumira hranu.
Kada je gravidnost grla u pitanju, edem se uglavnom javlja na kraju, kada plod intezivno raste, te su potrebe za energijom povećane. Zbog toga, smanjen unos hrane dovodi do toga da krave počinju da troše svoje tjelesne rezerve, čime dolazi u opasnost od pojave ketoze.
U svrhu sprečavanja pojave edema vimena, preporučuje se ograničen unos kalijumove i natrijumove soli u periodu šest do osam nedjelja prije očekivanog teljenja i tokom perioda zasušenosti kod krava. Preporučuje se i smanjen procenat koncentrata u obroku junica.
Za grla sa edemom vimena potrebno je obezbijediti dovoljno komforan prostor kako bi se osjećala što udobnije i kako bi se spriječile dalje povrede vimena.
U periodu neposredno prije i poslije teljenja, edem vimena je uobičajena fiziološka pojava, te je važno smanjiti stepen manifestacije edema, kao i trajanje bolesti, jer u suprotnom može doći od ozbiljnih zdravstvenih problema.
Piše: Stefan Moravski
