adminMladim teladima potrebno je mnogo pažnje poslije teljenja. Nakon teljenja ili partusa tele treba što prije da konzumira kolostrum koji sadrži mnoga antitjela, jer ista štite telad od raznih bolesti. Zastupljenost imunoglobulina u kolostrumu se vrlo brzo mjenja i poslije 12 časova opada na oko 60-70 %, a 24 časa po teljenju na samo 40 % od količine koja se nalazi u kolostrumu neposredno poslije teljenja krave. Sa druge strane i sposobnost usvajanja imunoglobulina od strane novorođenog teleta takođe se stalno mjenja i ograničena je na prvih 24-30 časova života. Na osnovu gore navedenog, ishrana teladi kolostrumom treba da započne već 1-2 časa po teljenju i da se u toku prvih 24 sata obavlja u 5-6 puta sa količinama od po 0,5-1 kg kako bi tele dobilo dovoljno sve neophodne nutritivne materije.
Kvalitet kolostruma, pri čemu se prvenstveno misli na koncentraciju imunoglobulina (γ globulina), zavisi od starosti majke, dužine zasušenja, istorije bolesti, eventualnog izmuzanja prije porođaja, da li je porođaj indukovan ili nije i još mnogo faktora koji mogu da utiču na kvalitet kolostruma. Zbog toga su naročito ugrožena telad porijeklom od novonabavljenih visokosteonih junica, dok je u drugoj laktaciji koncentracija imunoglobulina visoka, odnosno obezbeđuje sve potrebe teleta u imunoglobulinima.
U toku prvih 7 dana nakon telenja ishrana teladi se zasniva na kolostrumu i mlijeku majke a zatim se postepeno, u narednih nekoliko dana, prelazi na mliječne zamjenice. Telad se mogu hraniti mlijekom sisanjem ili napajanjem, koje je u intezivnom uzgoju uglavnom zastupljeno.
U ishrani teladi sve veću primjenu imaju mliječne zamjenice, koje i preovladavaju u savremenom konceptu ishrane teladi. Količina mlijeka koju će telad u prvim danima konzumirati treba da se kreće oko 6-8 kg i po mogućnosti bolje je da telad navedenu količinu konzumiraju u nekoliko hranjenja, najmanje 3 puta dnevno. Kasnije se napajanje vrši dva puta u toku dana, pri čemu se svaki put daje približno ista količina mlijeka. Količina mlijeka i mliječnih zamjenica koja se daje teletu može da dostigne količinu i preko 10 kg/dan, zavisno od tjelesne mase jedinke. Sa povećanjem količine konzumiranog mlijeka ili mliječne zamjenice raste i dnevni prirast teladi. Kod ženskih teladi ne ide se na ostvarenje visokih prirasta u periodu ishrane mlijekom i količina mlijeka ili zamjene za mleko najčešće se ograničava na oko 7-8 kg/dan.
Mliječna zamjenica pored osnovnih nutritivnih materija (protein, mast, aminokiseline i dr.), sadrži vitamine i minerale za dnevne potrebe jedinke. Od presudnog značaja je količina suve materije u 1 litru mliječne zamjenice, ista treba da iznosi oko 14-15 %. U suvoj materiji su koncentrisane materije (protin, mast, laktoza) i ako je suva materija ispod 12 %, tele neće unijeti dovoljnu količinu gore navedenih nutritivnih materija što će se odraziti negativno na dnevni prirast.
Nakon 28. dana po teljenju, teladima treba početi davati kabasto i koncentrovano hranivo, tako da dnevna količina čvrstog hraniva po teletu treba da iznosi oko 400-500 g izraženo u suvoj materiji.
U toku nekoliko nedelja, postepeno smanjivati količinu mliječne zamjenice , sve dok se na kraju ne daje samo čvrsta hrana. Ovo je uobičajno kod teladi težine oko 80-100 kg (oko 10-12 nedelja starosti). Ne treba prestati napajanje mlijekom sve dok tele konzumira najmanje 1,5 kg koncentrata.
Ishrana kabastom hranom je bitna tek u periodu kada telad počnu sa preživanjem. U periodu tri meseca poslije teljenja, tele već ima razvijen digestivni sistem tako da može da konzumira čvrstu hranu (sjeno, koncentrat i silažu). Seno je ipak najbolje za razvoj buraga, jer sadrži najviše vlakana. Što ranije tele nauči da koristi čvrstu hranu to je bolje, jer će se brže razviti digestivni sistem, što utiče na apsorpciju hranjivih materija.
Dr Lazar Makivić
Rukovodilac nutricionizma u FSH Farmofit
