adminKokcidioza je parazitsko oboljenje živine, izazvano protozoama (praživotinjama), najčešće iz reda Eimeria. Loši higijenski uslovi, slaba dezinfekcija prije useljaja pilića, prenaseljenost prostora u kome se živina uzgaja, dugi transporti, loša ishrana (ne korištenje kokcidiostatika u starter i grover smješi) su uslovi za pojavu ovog obolenja.
Kod brojlera, kokcidioza se javlja u intestinalnom (crijevnom) i cekalnom obliku. Cekalna kokcidioza se prepoznaje po tamno krvavom prolivu koji se nalazi u cekumu ili se uočava na stelji. Najpodložniji infekciji su pilići u starosti od dvije do četiri nedjelje, jer do 10 dana traje razvojni oblik kokcidije pa stoga ista rijetko prije može da probije, a brojleri preko 30 dana već stiču imunitet na kokcidiju. Oboljenje se najčešće javlja u starosti od 3 do 6 nedjelja i traje od 7-10 dana. Stariji pilići najčešće obole od hroničnog i subakutnog oblika i oni su najčešće nosioci infekta.
Zaraza nastaje nakon izlučivanja oocisti u vanjsku okolinu putem izmeta ili fecesa. Oociste ili jajašca izlučene na ovaj način moraju sporulisati da bi postale invanzivne.
U velikim jatima gdje imamo 10, 15 ili 20 hiljada jedinki, dolazi do brzog širenja kokcidioze i smrti brojlera (pilića). Mortalitet varira između 20 i 30 i čak 40%, zavisno od stepena invazije kokcidija, uzročnika kokcidije i imuniteta samog jata. Ukoliko infekcija nastupi u prve tri nedjelje života, nakon uspješnog liječenja antikokcidiajlnim preparatima kao što su Vetacox ili Baycox pilići se brzo oporave, kroz 2-3 dana i najčešće postignu dobru tjelesnu masu do kraja turnusa.
Tokom ishrane brojelera preventivno se koriste razni kokcidiostatici koje treba praovremeno rotirati. Hemijske kokcidiostatike koristiti maksimalno 2 mjeseca, dok kokcidiostatike iz grupe jonofora koristiti do 4 mjeseca. Za preventivu od kokcidioze najčešće se koriste hemijski kokcidiostatici Diklazuril i Robenidin, i jonoforni kokcidiostatci, koji mogu biti jednovalentni i dvovalentni. Od jednovalentnih, najčešće se koriste Salinomicin, a od dvovalentnih – Lasalocid i Maduramicin .
Od svih gore navedenih kokcidiostatika, u praksi se najbolje pokazao kokcidiostatik Maxiban, kome je aktivna materija Narazin i Nikarbazin. To je mješavina hemijskog i jonofornog kokcidiostatika, isti „čisti“ sve vrste Eimerija i ako je u prethodnom turnusu bila prisutna kokcidioza.
Kokcidioza se kod kokošaka javlja u intestinalnom i cekalnom obliku.
Zaraza ćuraka i gusaka
Kao i u tovu pilića, kokcidioza kod ćuraka predstavlja veliki problem u intenzivnoj proizvodnji. Najosjetljiviji su ćurići stari oko 5 nedjelja i podliježu oboljenju do 16 nedjelja starosti. Starije jedinke su relativno otporne i kod infekcija jačeg intenziteta.
Kod gusaka, na infekciju su osjetljive sve kategorije. Intenzitet infekcije je najjači u starosnoj dobi od 2 nedjelje, dok poslije 6 mjeseci značajno opada. Najčešće se javlja tokom proljeća i ljeta, u kišnim godinama, dok najučestaliji oblik predstavlja crijevna kokcidioza i od nje oboljevaju sve kategorije. Ipak, najpodložniji su guščići starosti 2-3 mjeseca.
Liječenje i prevencija
Tokom kliničke terapije koriste se razna kokcidiocidna sredstva. Preventivno se u hranu dodaju kokcidiostatici. Za liječenje se koriste jonoforni antibiotici, koji mogu biti jednovalentni i dvovalentni. Od jednovalentnih, najčešće se koriste Salinomicini, a od dvovalentnih – Lasalocidi.
Protiv kokcidioze se mogu koristiti i vakcine. Jedne su napravljene od živih, a druge od inaktivisanih kokcidija. Vakcine su efikasne samo protiv kokcidija koje su sadržane u istim, jer ne postoji univerzalna vakcina za prevenciju zaraze svih rodova Eimeria protozoa.
dr Lazar Makivić
Rukovodilac nutricionizma u FSH Farmofit
