Stočna hranaPretpostavlja se da lucerka (Medicago sativa L.), koja spada u porodicu mahunarki, vuče porijeklo iz Persije, a da je gajena na prostoru Grčke i Rima, odakle se proširila na sve krajeve svijeta.
Već tada se, u kao odličnom hranivu sposobnom da podnese sušne periode, vidio njen značaj u hranjenju vojničkih konja.
Odlikuje se plavičastim cvjetovima, troperim listovima, jakom zeljastom stabljikom te čvrstim vretenastim korijenom koji prodire 2-5 metara u zemlju, pa čak i više. Na korijenu se mogu naći i bakterije, tj. azotofiksatori u vidu kvržica – bakterije roda Rhizobium melilotii var. Medicaginis.
Lucerka je višegodišnja krmna biljka, neki narodni naziv je i „sedmačica“ ili „konjara“, iz razloga što je na određenim zemljištima mogla da opstane i 7 godina. Njena prednost se ogleda u tome što jako dobro podnosi sušu, ali zato ima jako nisku toleranciju u pogledu plavljenja zemljišta – za svega nekoliko sati pod vodom, cijelo lucerište može biti uništeno. Njenog, takođe velikog, neprijatelja predstavlja oboljenje poznato kao Vilina kosica.
Lucerka se sije početkom ili sredinom marta, pa čak i tokom septembra, ako uslovi za to dozvole, a što se pokazalo kao mnogo bolji izbor. Sjetva se odvija žitnim sijačicama, na dubinama od 1,5 do 2 cm, sa normom od 16-18 kg/ha, odnosno do 20kg/ha, ako govorimo o ne samo nešto lošijem zemljištu, nego i lošijoj sijačici. Posle sjetve, preporučuje se valjanje, radi boljeg uspostavljanja kontakta na relaciji sjeme-zemlja i samim tim povećanja klijavosti. Zemljišta sa pH 6 i više su osnovni uslov njenog gajenja ili vršenje kalcifikacije prije zasnivanja lucerišta.
Zašto sijati lucerku?
Lucerka ne nosi bez razloga naziv „kraljica krmnog bilja“, s obzirom da predstavlja odlično hranivo za skoro sve vrste domaćih životinja; kako preživara, tako i nepreživara. Visok prinos jedan je od njenih glavnih aduta. Zabilježeni su prinosi od oko 40-60 t/ha zelene krme ili 10-12 t/ha suvoga sijena. Moguće je ostvariti 3-5 kosidbi u toku jedne sezone, a odličan način spremanja lucerke je u formi sjenaže, a kod tako pripremljene čuva se visok nivo hranjivih materija.
Lucerka kao hranivo
Lucerka kao hranivo sadrži 22-28% sirovih proteina, što u osnovi i predstavlja proteinsko hranivo visoke vrijednosti, tako da se sijeno lucerke može potpuno koristiti kao jedino hranivo u ishrani preživara. Ipak, najbolje rezultate daje u kombinaciji sa kukuruznom ili nekom drugom vrstom silaže.
Takođe, lucerka je bogata sadržajem beta-karotina, kao prekursora vitamina A, vitaminima B, C, E i K, te mineralima Ca, P, Mg i Fe. Ako se kosidba izvrši u optimalnom roku, za vrijeme početka cvjetanja, sadržaj sirovih proteina će se kretati 22-28% , pepela 9%, sirove celuloze 18-20% te 2-3% sirovih masti.
Goveda, u zavisnosti od uzrasta, dnevno mogu konzumirati 15-20 kg kvalitetnog lucerkinog sijena, konji 5-10 kg, a ovce 1-2 kg.
Svježa lucerka može se davati u ograničenim količinama i to isključivo provenuta polusuva, jer u protivnom izaziva nadimanje kod stoke. Ispaša se ne preporučuje. Spremanje silaže od lucerke se vrlo malo primjenjuje upravo iz razloga što sadrži dovoljne količine šećera, ali se zato kombinuje sa biljakama kao sirak, kukuruz i sudanska trava u odnosu 2:1 ili 3:1 za lucerku.
U ishrani preživara lucerka se može naći u obliku dehidriranog brašna, čiji se sadržaj kreće do 10%, dok se kod nepreživara ne koristi. Decelulozirano lucerkino brašno može da sadrži 17- 19% sirovih proteina.
Još mnogo razloga je na strani gajenja lucerke na našim prostorima, a na nama je da tu svijest prenesemo i predočimo našim poljoprivrednim proizvođačima.
Literatura: „Proizvodnja na oranicama i hranljiva vrijednost krmnog bilja“ (2014); Prof.dr Đorđe Gatarić, Prof.dr Milanka Drinić, Mr Vojo Radić , Mr Aleksandar Kralj
Piše: David Jovičić
