Stočna hranaKokcidioza je parazitsko oboljenje ptica i živine, izazvano protozoama, najčešće iz reda Eimeria.
Loši higijenski uslovi, prenaseljenost prostora u kome se živina uzgaja, dugi transporti, loša ishrana te promjena načina gajenja su najčešći uzroci pojave kokcidioze.
Oboljenje kokošaka
Kod kokošaka, kokcidioza se javlja u intestinalnom i cekalnom obliku. Cekalna kokcidioza se prepoznaje po krvavom prolivu. Najpodložniji infekciji su pilići u starosti od dvije do četiri nedjelje. Kod jednodnevnih pilića postoji opasnost od infekcije, ali ta infekcija ima minimalan intenzitet. Oboljenje se najčešće javlja u starosti od 3 do 6 nedjelja i traje oko 10 dana. Stariji najčešće obole od hroničnog i subakutnog oblika, i oni su najčešće nosioci infekta.
Zaraza nastaje nakon izlučivanja oocisti u vanjsku okolinu putem izmeta. Oociste izlučene na ovaj način moraju sporulisati da bi postale invanzivne. Uzrasna otpornost se ne razvija ukoliko jedinke nisu prethodno bile zaražene.
U velikim jatima, dolazi do brzog širenja kokcidioze i smrti jedinki. Mortalitet varira između 20 i 30% i zavisi od otpornosti pilića, kao i od vrste uzročnika. Ukoliko infekcija nastupi u prve tri nedjelje života, nakon uspješnog liječenja pilići se brzo oporave i do kraj tova postignu dobru tjelesnu masu. Infekcija koja se javi poslije 4. nedjelje tova uzrokuje značajno zaostajanje u porastu i velike gubitke u tovu. Nosivost se smanjuje poslije infekcije, čak i manje patogenim vrstama protozoa.
Zaraza ćuraka i gusaka
Kao i u tovu pilića, kokcidioza kod ćuraka predstavlja veliki problem u intenzivnoj proizvodnji. Najosjetljiviji su ćurići stari oko 5 nedjelja i podliježu oboljenju do 16 nedjelja starosti. Starije jedinke su relativno otporne i kod infekcija jačeg intenziteta.
Kod gusaka, na infekciju su osjetljive sve kategorije. Intenzitet infekcije je najjači u starosnoj dobi od 2 nedjelje, dok poslije 6 mjeseci značajno opada. Najčešće se javlja tokom proljeća i ljeta, u kišnim godinama, dok najučestaliji oblik predstavlja crijevna kokcidioza i od nje oboljevaju sve kategorije. Ipak, najpodložniji su guščići starosti 2-3 mjeseca.
Liječenje i prevencija
Tokom kliničke terapije koriste se razna kokcidiocidna sredstva. Preventivno se u hranu dodaju kokcidiostatici. Za liječenje se koriste jonoforni antibiotici, koji mogu biti jednovalentni i dvovalentni. Od jednovalentnih, najčešće se koriste Salinomicini, a od dvovalentnih – Lasalocidi.
Protiv kokcidioze se mogu koristiti i vakcine. Jedne su napravljene od živih, a druge od inaktivisanih kokcidija. Vakcine su efikasne samo protiv kokcidija koje su sadržane u istim, jer ne postoji univerzalna vakcina za prevenciju zaraze svih rodova Eimeria protozoa.
Piše: Stefan Moravski
