Stočna hranaMastitis krava najjednostavnije možemo objasniti kao zapaljenje vimena.
Simptomi upale vimena su temperatura, bol, otok i crvenilo, kao i pojava ugrušaka i velikog broja bakterija u izlučenom mlijeku. Pri jakoj upali vimena krave dobijaju groznicu, depresivne su, nemaju apetit i gube tjelesnu težinu. Kod veoma teških infekcija grla mogu uginuti od toksemije.
Postoje određeni genetski, fiziološki i biohemijski faktori koji mogu uticati na stepen infekcije vimena. Učestalost oboljenja je različita u odnosu na rasu, familiju i individue unutar istog stada. Krave koje se brzo muzu, koje imaju širok i kratak sisni kanal, kao i sise cilindričnog oblika ili one koje imaju takav oblik da se mlijeko zadržava ili prekobrojne sise, ali i slabe ligamente su podložnije mastitisu od onih kod kojih je muža sporija, sisni kanal uzaniji i duži, vime bez pasisa i jakih ligamenata.
Mlijeko životinja oboljelih od mastitisa nije za ljudsku ishranu, te tako pojava ovog oboljenja može izazvati velike štete zbog smanjenja količine predatog mlijeka i troškove usljed liječenja. Ove štete i troškovi mogu biti i do 25% godišnje proizvodnje mlijeka.
Najčešći uzroci pojave mastitisa su povreda vimena ili sisa (tokom muže ili na paši), muža nečistim rukama ili aparatom za mužu, korištenje iste krpe za brisanje vimena kod svih krava, muža zdrave krave nakon muže oboljele krave, zaostajanje mlijeka u vimenu nakon muže, insekti prisutni u štali i telad koja sisa više krava, među kojima može biti i oboljelih.
Novokupljene krave treba musti poslije zdravih krava, dok se sa sigurnošću ne utvrdi da nisu oboljele. Ukoliko se ipak utvrdi oboljenje, te krave je obavezno potrebno izdvojiti od zdravih (poželjno u stacionare za bolesne životinje) dok ne budu izliječene.
Mužu bolesnih krava je neophodno obavljati nakon što se pomuzu zdrave, i to posebnim muznim aparatima. Mlijeko nipošto ne miješati sa mlijekom dobijenim od zdravih krava. Takođe, obavezno je uvođenje krava u zasušivanje, ukoliko same nisu na vrijeme zasušile, te korištenje intramamarnih antibiotskih preparata u tom razdoblju.
Neophodna je i pravilna higijena tokom muže (dezinfekcija vimena prije i poslije muže, čiste i dezinfikovane ruke i oprema), kao i redovni pregled mlijeka prije muže u posudama s crnim dnom te korištenje mastitis-testa. Uzorke mlijeka je potrebno redovno slati u laboratoriju na analizu, jer se na taj način mopgu pravovremeno utvrditi klinički oblici mastitisa, prije nego se na vimenu pojave simptomi bolesti ili biti otkriveni latentni oblici upala vimena.
Rano otkrivanje mastitisa je važno jer se na taj način ranije započinje liječenje, čime se smanjuje oštećenje vimena i ublažava se pad proizvodnje mlijeka. Adekvatna ishrana krava (bakar i selen, te vitamin A, E i ß – karoten) povećavaju otpornost krave na nastanak mastitisa.
Piše: Jelena Vučenović
